Những công việc chuyên môn của bạn do những nhân tố nào quyết định? Mức độ chuyên môn sẽ đến mức nào? Đi sâu hơn vào việc các vị trí công việc có thể sẽ làm những gì và bị tác động ra sao. Liệu rằng quy mô ở các doanh nghiệp ảnh hưởng đến tính chất chuyên môn hóa của công việc?
Đa năng hay chuyên môn hóa
Đa năng và chuyên môn hóa là khái niệm có thể được xem xét hàng đầu trong một nội dung công việc. Một công việc được xem là đa năng khi các nhiệm vụ không gắn quá sâu vào một hành động cụ thể lặp lại quá thường xuyên.
Nói cách khác bạn được làm nhiều việc khác nhau ở trong một vị trí chức vụ. Đôi khi một số còn không nằm trong phạm vi mô tả công việc.
Khác với công việc mang tính đa năng, các vị trí chuyên môn hóa thực hiện các công việc đòi hỏi bạn lặp đi lặp lại nhiều và đôi khi cần nhiều thời gian mới có thể thực hiện thành thục. Nó giúp bạn hình thành và phát triển một kỹ năng cụ thể tới mức chuyên sâu.
Điều này không khác gì bạn đi học đại học, và các môn học hai năm đầu gọi là các môn “đại cương”. Trong khi đó hai đến ba năm cuối các bạn được học các môn cơ sở ngành và môn “chuyên ngành”.
Việc đa năng như những môn đại cương và cơ sở ngành còn việc chuyên sâu không khác gì các môn “chuyên ngành”. Hai khía cạnh này ảnh hưởng như thế nào đến việc bạn phát triển sự nghiệp? Đa năng cho bạn một cái nhìn tổng quan về một bức tranh tổng thể, chuyên sâu cho bạn một vài kỹ năng thuần thục.
Cả hai đều có lợi cho việc phát triển sự nghiệp cho bạn. Và thông thường các doanh nghiệp quy mô lớn sẽ cho bạn cơ hội làm việc chuyên sâu hơn các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu so sánh hai doanh nghiệp đó làm việc hoạt động trong cùng một ngành.
Phát triển hàng ngang hay hàng dọc
Vị trí có thể phát triển theo hàng ngang hay hàng dọc là yếu tố thứ hai chúng ta nên cân nhắc vì nó sẽ bị ảnh hưởng khá nhiều từ quy mô và sự giàn trải của doanh nghiệp. Để dễ hình dung, có hai sự phát triển điển hình trong một vị trí công việc, đó là phát triển theo hàng ngang và hàng dọc.
Theo hàng dọc, bạn từ một vị trí nhân viên có thể phát triển lên trưởng nhóm, giám sát, quản lý,.. trong thang cấp bậc. Và nội dung phát triển của công việc bạn cũng không khác nhiều so với các nội dung thời chuyên viên, chỉ là giờ dây bạn cần nhiều kỹ năng hơn và kiến thức đủ chín để dẫn dắt những người khác, đặc biệt là những người vừa vào công ty.
Phát triển hàng dọc thực sự tốt khi bạn đạt được một mức độ lão luyện về chuyên môn của vị trí chuyên viên kết hợp các kỹ năng quản lý đội nhóm, huấn luyện,… Và phát triển theo chiều dọc sẽ cho bạn một sự phát triển chuyên sâu đặc thù đi kèm huấn luyện, các doanh nghiệp rất lớn có thể xây dựng khá nhiều các vị trí và cơ hội để khuyến khích các nhân viên đi theo hướng này.
Ở một hình thức khác, phát triển theo hàng ngang cũng là một định hướng của nhiều doanh nghiệp khi mà mức độ tập trung hóa công việc không quá cao.
Bạn có thể là một chuyên viên nhưng được trao cơ hội làm thêm nhiều hạng mục khác nhau bên ngoài chuyên môn của mình, với điều kiện chuyên môn đó đã đủ vững. Sau đó bạn lại được bố trí làm việc ở một nhóm công việc khác trong phòng ban và học được các kỹ năng kiến thức khác.
Sau một thời gian nhất định khi bạn đủ kiến thức, kỹ năng và có cái nhìn toàn cuộc về bộ phận chức năng bạn đang làm việc, bạn thăng tiến. Hẳn một số bạn đọc đến đây sẽ thấy không quá xa lạ với viễn cảnh và cách thực hiện đang nhắc đến.
Đó là sự phát triển theo một chiều ngang khiến cho các nhân viên được đa dạng hóa các kỹ năng kiến thức, và hình thành được cái nhìn tổng thể về sự vận hành của phòng ban, doanh nghiệp.
Nếu áp lực về việc đào tạo không quá lớn và nhân viên làm việc tại một vị trí là không quá nhiều, các doanh nghiệp hoàn toàn có thể áp dụng hình thức phát triển theo chiều ngang và tạo điều kiện luân chuyển tối đa cho các nhân viên trong phòng ban để am hiểu công việc lẫn nhau và có sự hỗ trợ nhau cần thiết trong công việc trong các tình huống nhân sự trở nên “mỏng”.
Cơ hội để mắc sai lầm
Cơ hội sai lầm, hay nói một cách đơn giản là cơ hội để bạn phạm phải các sai lầm không quá nghiêm trọng, không ảnh hưởng đến đánh giá công việc ở các doanh nghiệp là không như nhau.
Điều này không chỉ phụ thuộc quy mô doanh nghiệp mà nhìn chung, còn phụ thuộc vào kinh nghiệm vận hành từ chính doanh nghiệp đó. Các doanh nghiệp có “kinh nghiệm vận hành” tốt đã được đúc kết sẽ khó chấp nhận nhân viên thường xuyên mắc lỗi so với các doanh nghiệp còn non trẻ.
Khi bạn xây một con đường thì việc này sẽ rủi ro hơn nhiều so với các bạn đi theo sau một con đường đã được xây nên và việc lúc này là đừng để bị xung quanh thu hút và lạc lối.
“Lạc lối” – khi mà mọi công việc của bạn đều được mô tả và hướng dẫn rất cụ thể tỉ mỉ và có quy trình khá hoàn thiện, việc bạn làm sai lặp lại nhiều lần là rất khó được chấp nhận và cảm thông.
Nó khác hẳn với việc bạn là người tiên phong cho một vị trí hay chức năng công việc. Khi đó những sai sót của bạn sẽ được dễ thông cảm hơn, và bạn được nhiều cơ hội sửa sai và khắc phục, hoàn thiện hơn.
Mô hình kinh doanh độc lập hay văn phòng đại diện
Bên cạnh đó tìm hiểu nơi bạn đang làm việc là một đơn vị kinh doanh độc lập hay chỉ một văn phòng đại diện thực hiện một chức năng nhỏ. Các đơn vị kinh doanh độc lập có hệ thống làm việc với nhiều phòng ban có quyền quyết định độc lập, hệ thống báo cáo tài chính riêng.
Tuy có thể sẽ có một hoặc một vài chức năng được chia sẻ từ tổng công ty nhưng nhìn chung việc hoạt động của đơn vị này khá độc lập cũng như chịu trách nhiệm về kết quả của hoạt động kinh doanh.
Sở dĩ cần nhắc đến việc này vì một mô hình chia sẻ tài nguyên không phải là hiếm, đặc biệt là khi các tài nguyên đó có thể tận dụng cho nhiều khu vực khác nhau. Một doanh nghiệp có nhiều đơn vị, địa điểm kinh doanh nhưng có thể chỉ có một vài phòng ban mang tính đầu não để quản lý chức năng chuyên môn cho cả một vùng, thậm chí là toàn quốc.
Việc đồng nhất về mặt quy trình, quy chế, cách thức xử lý vấn đề đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một mô hình tập trung chia sẻ nguồn lực chức năng.
Bạn sẽ khó hoàn thành công việc khi các đơn vị kinh doanh dàn trải, vận hành theo cách thức khác nhau, quy định khác nhau và bạn là người phải nhớ hết các quy chế, quy tắc ứng xử và thực thi nhiệm vụ.
Mức độ chia sẻ tài nguyên càng lớn, thời gian xử lý các nghiệp vụ dường như sẽ càng lâu hơn vì bạn không thể tác động trực tiếp lên những người xử lý nhiệm vụ liên quan.
Một mô hình đơn vị kinh doanh độc lập sẽ thích hợp với các bạn muốn học hỏi và nâng cao bề rộng kinh nghiệm của bản thân.
Ngược lại những ai muốn đi theo con đường chuyên môn chuyên nghiệp hóa, việc tìm ra một bộ phận có vai trò chia sẻ nguồn lực trong tổ chức sẽ mở ra cho bạn rất nhiều không gian để học hỏi và nghiên cứu phạm vi lĩnh vực mà bạn yêu thích.
