Những điều cần biết về giỗ đầu (tiểu tường)

Giới thiệu

Trái tim mỗi người, đều từng rơi vào cảm giác mất mát, khắc sâu trong tâm hồn là nỗi đau đớn và sự nhớ nhung vô tận đối với những người thân đã ra đi. Vốn dĩ, năm tháng có thể trôi qua dần, nhưng niềm đau trong lòng vẫn chưa đủ để lành lặn, chưa đủ để xóa tan những kỷ niệm buồn và vui trong cuộc sống liên kết giữa người sống và người chết. Và trong tâm hồn người sống, vẫn còn thương nhớ, quan tâm đến gia đình, cha mẹ, vợ chồng và những người thân yêu đã đi xa.

Ngày giỗ đầu – ngày tiểu tường

Ngày giỗ đầu, hay còn gọi là ngày tiểu tường, chính là ngày đánh dấu một năm đầy đủ từ ngày mất của người thân. Trong thời gian này, nỗi đau và sự nhớ nhung vẫn còn sâu sắc trong tâm can của người đang sống. Đó là lúc con cháu vẫn còn mang triền miên tang thương, đau buồn chưa dứt vẹn. Trong ngày này, con cháu cũng khóc như lúc tiễn đưa người đi hẹn hò.

Tín ngưỡng và những nghi lễ của ngày giỗ đầu

Truyền thống tình cảm gia đình trong ngày giỗ đầu còn được thể hiện qua việc mời kèn phường để thổi trong suốt từ ngày cúng tiên thường cho đến hết ngày giỗ chính. Điều này thể hiện lòng tôn trọng và tri ân đối với người thân đã khuất.

Trong ngày giỗ đầu, con cháu cũng đeo trang phục tang lễ như trong ngày đưa đám ma, để biểu hiện lòng hiếu lễ chân thành đối với cha mẹ. Quần áo, xô gai, mũ gậy dùng trong đám tang cũng được sử dụng trong lễ giỗ và đáp lễ khách tới dự trước bàn thờ tưởng nhớ cha mẹ.

Trong một số gia đình giàu có, ngày giỗ đầu thường là dịp để mời khách khứa, họ hàng, làng xóm và bạn bè thân hữu đến tham dự.

Ngoài ra, người sống còn chuẩn bị đủ mọi đồ dùng để hóa cho người đã khuất, như quần áo, bát đĩa, giường chiếu hay thậm chí cả xe cộ, phương tiện đi lại. Điều này thể hiện sự đồng điệu giữa trên dương gian và âm cung. Bởi nếu đã có ở trần gian thì cũng cần phải có ở âm cung.

Trong lễ hóa mã này, còn có việc đốt hình nhân. Theo quan niệm dân gian, khi đốt hình nhân bằng giấy, nó sẽ hóa thành những người hầu hạ cho người đã khuất. Đây là một tập tục có nguồn gốc từ xa xưa, mang ý nghĩa tôn kính và vâng phục đối với tổ tiên.

Dù trong xã hội hiện đại, cũng có nhiều người cho rằng việc đốt hình nhân là vô nghĩa. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều người không muốn vi phạm ý nguyện của người thân, nên vẫn tiếp tục thực hiện việc này trong ngày giỗ đầu. Dù không hoàn toàn hợp lý, nhưng ít nhất không gây hại gì. Ngược lại, việc bỏ đi không đốt hình nhân lại có thể mang tội với tổ tiên, ông bà và cha mẹ.

Văn khấn lễ tiểu tường, đại tường

Nhân ngày Tiểu tường (Đại tường), chúng ta cùng cả họ tôn kính và dâng chay nhạt. Trước tượng linh, chúng ta khóc than và thốt lên:

Oh! Mây giăng, gió dữ đã lấy đi một tâm trạng hoang dại từng ngày ở trên trời. Ngày qua ngày, chưa kịp đủ ở bên, chưa kịp đi cùng, số mệnh đã nằm trong tay trần tục. Nhớ những thời khắc gia đình sum họp, cha trước mẹ sau. Đột nhiên, hai ngả đường cách biệt, một người còn lại, một người khuất. Đau lòng! Công đức chưa được đền ơn, đau đớn như chứa chan giọt lệ. Đồi âm xa cách, lòng xót xa như chú dê lạc bước. Để tôn vinh tình duyên trong ngày tiểu tường, chưa đủ để khô hết giọt lệ. Tính từ ngày đốt ngón tay qua, đã mười hai tháng, đến ngày giỗ đầu, lễ trang. (Đối với đại tường, tính từ ngày đốt ngón tay đã bảy trăm hai mươi mốt ngày – là tuần giỗ đoạn). Hôm nay, chúng ta dâng lên chay nhạt dưới chín suối, nơi cha mẹ già đã chứng kiến. Khóc than và thề trước linh sàng, cúi xin được hâm hưởng. Thề nguyền trước tất cả mọi người!