Phân biệt Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Chúng ta thường nghe nhiều về Phật giáo Nam Tông và Phật giáo Bắc Tông. Nhưng hai nhánh này có gì khác nhau và giống nhau? Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ hơn về hệ tư tưởng của cả hai và mục đích tu hành đúng hướng.

Vài nét sơ lược về Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Trong quá trình hình thành và phát triển, Phật giáo đã đi qua nhiều thời kỳ khác nhau và sinh ra nhiều nhánh với tên gọi tùy vào điều kiện địa lý và cách diễn giải kinh Phật.

Ấn Độ là nguồn gốc của Phật giáo và từ đó, đạo Phật đã lan truyền sang các nước lân cận, rồi toàn bộ Á Đông và cuối cùng là toàn thế giới. Quá trình truyền bá đi theo 2 hướng: một là hướng Bắc gọi là Phật giáo Bắc Tông, mang tư tưởng Đại Thừa, và hai là hướng Nam gọi là Phật giáo Nam Tông, mang tư tưởng Tiểu Thừa.

Đôi nét Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Sự phân chia này không phải do mâu thuẫn về tổ chức hay bất kỳ quyền lợi, địa vị nào, mà chỉ đơn giản là do khác biệt trong quan điểm về giáo lý, giới luật.

Hai hệ phái này không phải do đức Phật phân chia, mà do Tăng đoàn chia ra vào thời kết tập Kinh Điển lần thứ hai do Ngài Da Xá – Yassa làm chủ toạ.

Phật giáo Nam Tông còn được gọi là Phật giáo nguyên thủy. Các sư Nam Tông vẫn giữ được truyền thống đi khất thực, trong khi Phật giáo Bắc Tông không đi khắc thực mà tự nấu chay.

Về ngôn ngữ, Ấn Độ có 2 ngôn ngữ chính là Sanskrit ở phía Bắc và Pali ở phía Nam. Các sư Nam Tông thường tụng kinh bằng tiếng Pali, nhưng các nước theo Nam Tông cũng có dịch kinh Pali sang ngôn ngữ của mình.

Các nước Bắc Tông hầu như đều dịch Kinh Tạng tiếng Sanskrit sang tiếng quốc ngữ để nghiên cứu và đọc tụng dễ dàng hơn.

Các sư Nam Tông thường tu tập chung một pháp môn là pháp tứ niệm xứ, trong khi Bắc Tông tu tập nhiều pháp môn thiền quán khác nhau.

Phật Giáo Bắc Tông – theo quan điểm Đại Thừa

Đại Thừa tức là “cỗ xe lớn”, “bánh xe lớn”. Phật giáo Bắc Tông tự nhận mình là cỗ xe lớn nhờ tính đa dạng của giáo pháp, với mục đích mở đường cho một số lớn chúng sinh có thể giác ngộ.

Cả hai tư tưởng Tiểu Thừa và Đại Thừa đều bắt nguồn từ đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Tuy nhiên, điểm khác nhau chính là sự quan tâm về thực hành giáo pháp và tư tưởng.

Hình tượng tiêu biểu của Đại Thừa là Bồ Tát với lòng từ bi và nhẫn nhục. Bát nhã bát thiên tụng được xem là kinh văn Đại Thừa đầu tiên xuất hiện.

Phật giáo Nam Tông – theo quan điểm Tiểu Thừa

Tiểu Thừa nghĩa là “cỗ xe nhỏ”, chỉ những người theo Phật giáo nguyên thủy. Trước năm 1950, nhiều nhà nghiên cứu đạo Phật đã cố gắng thay thế danh từ này, nhưng không thành công vì hệ tư tưởng đã rất sâu trong tâm khảm của nhiều Phật tử. Kinh văn đầu tiên xuất hiện là Thanh văn.

Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông khác nhau về hình thức và cách sống, nhưng về phương diện tu học, cả hai đều giống nhau trong lời dạy của đức Phật.

Phân biệt Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Để phân biệt chính xác Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta tìm hiểu theo quan điểm của 2 tư tưởng Đại Thừa và Tiểu Thừa.

Điểm khác biệt giữa Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông

Xét về điểm khác biệt, chúng ta có thể kể ra nhiều phương diện khác nhau như:

Thờ cúng

Nam Tông chỉ thờ Phật Thích Ca Mâu Ni, trong khi Bắc Tông thờ rất nhiều vị Phật và Bồ Tát.

Theo quan niệm chung của Phật giáo Nam Tông, đức Thích Ca là người bình thường như bao người khác. Ngài cũng có những nhu cầu cơ bản như ăn, mặc, ngủ… và cũng bị chi phối bởi định luật vô thường. Đồng thời, Ngài không tránh khỏi kiếp khổ nhân sinh.

Tuy nhiên, ngài khác với người thường ở chỗ đã hoàn toàn giác ngộ. Mà điều này đạt được sau khi ngài xuất gia nỗ lực tu hành và đạt được chánh quả, thoát khỏi vô thường. Còn chúng sanh mãi lặn ngụp trong chấp mê bất ngộ và không thể thoát khỏi luân hồi.

Ngược lại, Phật giáo Bắc Tông cho rằng đức Phật Thích Ca khác hơn nhiều so với người thường. Cái thân của Phật mà chúng ta thờ cúng chỉ là hóa thân thị hiện của Ngài. Vì Ngài muốn phổ độ chúng sanh, nên Ngài đã thị hiện ở nơi loài người để tiện bề giáo hóa. Thực ra, Ngài đã là Phật từ vô lượng kiếp trước đó.

Quan niệm Bắc Tông cho rằng mỗi chúng sanh đều có Phật tánh hay pháp thân, mà pháp thân không sanh không diệt. Vì vậy, bất kỳ nơi nào cũng tồn tại Phật.

Xuất Gia

Theo tư tưởng Đại Thừa, khi một người đã xuất gia thì xuất gia vĩnh viễn. Nên khi đã xác định có duyên với đạo Phật, thì nhất định phải tu thành chánh quả.

Còn Tiểu Thừa khác ở chỗ nam thanh niên khi lớn lên có thể tu báo hiếu trong chùa, sau đó có thể quay lại tu tiếp hoặc lấy vợ sinh con bình thường.

Ăn Chay

Phật giáo Bắc Tông quy định ăn chay không ăn đồ có máu, có sinh mạng và ăn chay trường trong suốt quãng đời tu hành.

Còn Nam Tông, các nhà sư đi khất thực mỗi sáng, dùng bất kỳ thứ gì Phật tử cúng dường kể cả đồ mặn, miễn là không vì mình sát sinh và không biết vì mình mà sát sinh. Họ chỉ ăn một bữa chính vào lúc 12h trưa, sau đó dùng đồ nhẹ.

Y Phục

Y Phục của Phật giáo Bắc Tông kín đáo khắp người, không lộ vai. Còn y phục của Phật giáo Nam Tông thì lộ vai trái.

Qua những điểm khác biệt của Phật giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta thấy được sự đa dạng các hệ tư tưởng trong cùng một Đạo. Khác biệt này không ảnh hưởng gì đến sự phát triển và thịnh vượng của Phật giáo hôm nay và cả mai sau. Mỗi quốc gia, mỗi vùng, mỗi xứ đều có quyền chọn cho mình một tư tưởng phù hợp để theo đuổi và tu hành.

Tìm hiểu thêm:

• Phật là gì? Bồ Tát là gì?
• Cơ sở đúc tượng Phật bằng đồng
• Xưởng tượng Phật composite