Ngày Đức Phật nhập Niết bàn Rằm tháng hai âm lịch: Nguồn gốc và ý nghĩa

Ngày Đức Phật nhập Niết bàn là gì?

Theo các ghi chép, vào ngày Rằm tháng hai âm lịch năm 544 TCN, Đức Phật Thích Ca đã nhập Niết bàn. Trước đó, trong một buổi an cư tại Vaishali, Đức Phật tuyên bố rằng Ngài sẽ nhập Niết bàn vô dư tại Kushinagar khi Ngài tròn 80 tuổi, hoàn tất sứ mệnh truyền bá chân lý và đạo đức, khải mê, khai ngộ, giúp nhiều người giác ngộ, giải thoát.

Ngày ấy, Đức Phật nằm nghiêng bên phải giữa rừng cây sa la, bên bờ sông Hiranyavati thuộc Kushinagar. Trong tư thế chánh niệm, Ngài nhắc nhở các đệ tử rằng tất cả pháp hữu đều vô thường và khuyến khích họ tinh tấn, không buông lung. Sau đó, Đức Phật nhập vào thiền định và vô dư Niết bàn.

Nhiều chùa làm lễ tưởng niệm ngày Đức Phật nhập Niết bàn Rằm tháng hai âm lịch hằng năm.

Lễ hỏa thiêu đức Phật được cử hành trọng thể tại Mukut Bandhan (Rambhar). Tại đây, ngôi tháp lớn được xây dựng và sau đó được đại đế A Dục (Asoka) trùng tu.

Sau lễ hỏa thiêu, Bà la môn Dona điều phối việc phân chia toàn bộ xá lợi của Đức Phật thành 8 phần, chia đều cho 8 vua trị vì 8 vương quốc miền Bắc Ấn Độ để xây tháp đá tôn thờ.

Sau này, các xá lợi Phật được đại đế Asoka phân chia và tôn thờ trong 84.000 tháp do ông xây dựng. Ngày nay, các xá lợi xương của Phật được tôn trí trong nhiều tháp khắp nơi trên thế giới.

Hiện nay, có nhiều cách hiểu về ngày này, nhưng đều có chung một ý nghĩa về ngày Đức Phật nhập Niết bàn: sự chấm dứt nghiệp báo luân hồi, đoạn trừ dục vọng, thanh tịnh tuyệt đối. Ngày này đại diện cho một trạng thái tâm linh thanh thản, yên tĩnh, sáng suốt, diệt ái dục và chấm dứt mọi khổ đau, phiền não.

Ý nghĩa ngày Phật nhập Niết bàn

Theo đại đức Thích Minh Phú, vào ngày Rằm tháng hai âm lịch hằng năm, Phật tử thường đến các tự viện Phật giáo để tham gia các khóa lễ kỷ niệm. Lễ này không chỉ để hồi tưởng về cuộc đời và đạo nghiệp của Đức Phật, mà còn để tán dương công hạnh và những giá trị đạo đức sáng ngời, những triết lý bất diệt, phương pháp và con đường hướng đến giác ngộ, giải thoát khổ đau mà Ngài để lại cho tín đồ Phật tử.

Việc thực hiện nghi thức không quan trọng bằng việc hiểu được ý nghĩa của sự kiện Đức Phật nhập Niết bàn. Niết bàn không chỉ là việc con người mất đi sinh mạng và rời bỏ thế gian, mà còn chỉ cảnh giới lý tưởng cao nhất mà người tu đạo có thể đạt được khi đạt đến giác ngộ tuyệt đối, tức là thoát khỏi mọi tham ái, sân hận và si mê trong cuộc sống và đạt đến bình lặng tuyệt đối.

Đức Phật đã dạy chúng ta lấy giới làm Thầy. Vì vậy, là người Phật tử, chúng ta cần tâm niệm điều này, giữ gìn chánh pháp Như Lai, làm lành lánh dữ, gạn đục khơi trong thông qua hành trì tam quy và ngũ giới.

Để đạt đến bình lặng tuyệt đối, chúng ta cần kiểm soát thân tâm và cố gắng rời xa những cám dỗ cuộc sống, phá si mê, sân hận. Mặc dù không thể đạt đến cảnh giới giác ngộ và bình lặng tuyệt đối như Đức Phật, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát thân tâm, điều hòa tứ đại, tu dưỡng đạo đức, từng bước tiến xa hơn trên con đường đạt giác ngộ.

Chùa Vàm Ray ở Trà Vinh có tượng Phật nằm lớn nhất Việt Nam.

Cuối cùng, sự kiện Đức Phật nhập Niết bàn nhắc nhở chúng ta về tính tạm bợ của kiếp người và thân xác tứ đại. Chúng ta không thể tránh khỏi sự sanh – tử và phải đi qua ải đó. Vì vậy, chúng ta cần thấu hiểu rằng cuộc sống này chỉ là tạm bợ và không nên rời bỏ chân tâm tự tánh, không nên níu giữ những thứ giả tạm.

Như vậy, học theo gương sáng của Đức Phật, chúng ta cần thực hiện lời phó chúc của Ngài để tự độ và độ tha. Đạo Phật tồn tại suốt 2000 năm nhờ vào việc tuân theo quy luật của tạo hóa. Dù ai đi chăng nữa, không ai có thể vượt qua vòng xoáy của sinh, lão, bệnh, tử. Nhưng chúng ta cần nhận thức rõ ràng về ý nghĩa sự kiện Đức Phật nhập Niết bàn và cố gắng sống trong an lạc thông qua những pháp tu mà Đức Phật đã dạy.