Không có gì bền chắc

Được truyền dạy tại chùa Phổ Quang

GN – Đức Phật từng nói rằng pháp hữu vi như mộng huyễn bào ảnh, như lộ, diệc như điển. Điều này có nghĩa là các pháp hữu vi chỉ đối lập với sự vô vi. Để thực sự tu theo đạo, chúng ta phải hiểu rõ sự vô vi của pháp.

Đức Phật đã dạy rằng mọi thứ chúng ta nắm bắt, hiểu được đều thuộc về pháp hữu vi và nằm trong thế giới sanh diệt. Kinh Niết-bàn nói rằng mọi hành động thường ngày đều vô thường, tức là không cố định. Chúng ta phải nhận thức rõ rằng tất cả những gì chúng ta nắm bắt, hiểu được đều không thể bền chắc.

Tuy nhiên, chúng ta cần nhận thức rằng sanh diệt và diệt thời tịch diệt vi lạc. Mục đích của Phật dạy lý này là để chúng ta chấm dứt sự sanh diệt và đạt đến Vô sanh, tức trạng thái không sinh không diệt.

Hòa thượng Thiện Hoa cũng chia sẻ cùng quan điểm đó. Người tu phải “đi ngược dốc, lên tận đỉnh núi, hay đi ngược về tận nguồn sông, tức về nguồn chơn tâm.” Tương tự, trong luân hồi, chúng ta từ nguồn chơn tâm bị quyện vào vọng tưởng mê đắm, và dẫn chúng ta vào cuộc sống này với nhiều khổ đau không có lối thoát, gọi là “biển khổ” hoặc “địa ngục”.

Trong biển khổ này, chúng ta may mắn gặp được Phật pháp, được ví như con rùa mù gặp bộng cây nổi trên biển cả mà chui vào. Khi chúng ta dựa vào Phật pháp, chúng ta giảm khổ và cuối cùng cắt đứt sự kết nối với pháp hữu vi.

Pháp hữu vi sanh từ vô minh, và chỉ đạt đến nghiệp khi có thân, khẩu, và ý nghiệp. Ý nghiệp là yếu tố quan trọng nhất. Vô minh bắt nguồn từ ý nghiệp như tham lam, bực tức, sai lầm, và dẫn đến quả khổ. Quả khổ này lại tạo ra nhân khác mang nhiều khổ hơn. Ví dụ, người mới trưởng thành nhờ ý nghiệp ái là nghiệp đáng sợ nhất trong tất cả các nghiệp. Một người trẻ khởi đầu mối quan hệ yêu đương sẽ dẫn đến sự mê hoặc và nhìn không chính xác. Người Việt thường nói “thương thì trái ấu cũng tròn”, nhưng khi đeo bám vào nó, mới nhận ra rằng nó không thật sự tốt. Thậm chí còn gây ra những tình huống xấu xí và làm rạn nứt gia đình. Đó là biển khổ mênh mông và không có hồi kết.

Tất cả các pháp hữu vi không có gì bền chắc. Chúng ta hiểu rõ rằng toàn bộ thế giới này là ảo giác, và vì chúng ta mê nên thấy sai lầm và theo đuổi nó. Tuy nhiên, Phật đã dạy rằng thực tế này không thật sự bền chắc. Chính tâm thức sự thật, khi nhìn thấy không có gì bền chắc, chúng ta sẽ không cảm thấy chán đời mà thay vào đó là buông bỏ và tìm kiếm con đường đúng đắn của Phật.

Biết rằng các pháp hữu vi không bền chắc, chúng ta sẽ hướng suy nghĩ và việc làm theo con đường đúng đắn của Phật. Chúng ta sẵn lòng buông bỏ những thứ không bền chắc, bởi chúng ta biết rằng cuối cùng chúng ta cũng phải buông bỏ cả sinh mạng. Chúng ta không chấp nhận thể xác là mình, mà hiểu rằng sinh mạng chỉ là nghiệp tạo. Mặc dù chúng ta có thân vì nghiệp tạo, nhưng chúng ta không nên gắn bó với thân mình, vì nếu gắn bó, chúng ta sẽ khổ.

Huệ Tư thiền sư đã có thân xấu xí và bị chê bai. Nhưng người tu hiểu rằng quy luật này là nghiệp của mình. Người tu biết rằng khi người khác chê trách, ghét bỏ, thì họ chỉ chê trách và ghét bỏ nghiệp của mình, không phải chê trách và ghét bỏ chính mình. Chính những người chê bai và gây hại cho chúng ta giúp chúng ta nhận ra nghiệp của mình. Chính nhờ họ mà chúng ta có thể tu hành và xóa bỏ nghiệp, trong khi chúng ta vẫn bám chặt vào nghiệp, chúng ta sẽ cảm thấy khổ hơn.

Biết rằng chúng ta nghèo và bị khi dể là do nghiệp, chúng ta học từ cuộc sống này và không sợ gặp khó khăn. Chúng ta biết rằng nghèo là một nghiệp và chúng ta không sợ bởi vì chúng ta biết rằng không tham, không gian tham là cách để khắc phục nghiệp này.

Tâm trung thực, lời nói trung thực, và sự hiền lành là cách chúng ta giành được lòng tin của người khác. Chính tâm chân thật và không gian tham là những điều quan trọng để người khác chấp nhận chúng ta và hợp tác với chúng ta. Chúng ta có thể nhận biết người tham qua ngoại hình, giọng nói và vẻ mặt. Tuy nhiên, để tránh nghiệp này, chúng ta phải học cách sống thoải mái với cái nghèo.

Hòa thượng Ito đã dạy rằng người ta chê bai, nói xấu là chê bai và nói xấu về cái nghiệp của mình. Chúng ta nên biết rằng khi người khác nói xấu về chúng ta, chúng ta nên biết ơn họ vì nhờ họ mà chúng ta nhận ra nghiệp của mình. Chúng ta phải biết rằng chúng ta và Phật đồng nhau theo kinh Hoa nghiêm. Tuy nhiên, trong thực tế, chúng ta khác với Phật bởi vì chúng ta bị vô minh bao phủ tầm nhìn và khiến mình thấy sai lầm, dẫn đến tạo ra nghiệp ác.

Mọi sự trong sáu đường sinh tử đều do nghiệp tạo. Nếu chúng ta tạo nghiệp thiện, chúng ta sẽ có cuộc sống tốt đẹp và sung sướng. Nếu chúng ta tạo nghiệp ác, chúng ta sẽ gặp khổ khó. Do đó, các điều kiện tồn tại như địa ngục hay thiên đường đều do nghiệp tạo.

Chúng ta đều nhận thấy rằng các thực thể trong thế giới là vô thường và không bền chắc. Nhưng Phật đã dạy rằng xá-lợi Phật là công đức tu hành của Phật, bền chắc như chày kim cương của Bát bộ chúng đánh không bể. Đây là tiêu biểu cho công đức tu hành của Phật, tồn tại vĩnh hằng và không bị hư hại.

Tu theo Phật đúng như pháp, khi chúng ta trascendentalize thân vô thường, chân thân sẽ trở thành phước đức và trí tuệ của chúng ta sẽ trở nên bền chắc. Nhận thức được điều này, chúng ta sẵn lòng buông bỏ thân giả không bền chắc để đạt được sự vĩnh cửu và không bị phá hủy. Chúng ta buông bỏ sinh mạng ngắn ngủi này để có một sinh mạng vô tận. Đây là ý Phật dạy trong kinh Hoa nghiêm, rằng chúng ta phải tu ngược về nguồn để gạn lọc tâm từ khắp mọi tham đắm và nhiều kiếp bám chặt mình. Chúng ta phải có sự sám hối để xóa bỏ tiêu nghiệp và đón nhận Phật pháp vào tâm bạn. Chỉ khi đi từng bước một và tu theo hình thức và thực chất, chúng ta mới có thể duy trì và hoàn thành cuộc hành trình tu.

Tóm lại, trên bước đường tu, chúng ta bắt đầu bằng việc chấp nhận sự vô thường và khổ đau của thân vô thường. Qua quá trình tu, chúng ta cởi bỏ sự sanh diệt và giải thoát khỏi khổ đau. Chúng ta tiến lên hành Bồ-tát đạo và mỗi lần Pháp thân Bồ-tát của chúng ta lớn lên, chúng ta đạt được thêm phước đức, trí tuệ và thành tựu quả vị Phật.