Sự khác biệt thú vị giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông

Phật Giáo, một trong những tôn giáo lớn trên thế giới, có hai hệ phái chính là Phật Giáo Nam Tông và Phật Giáo Bắc Tông. Dù cùng khởi nguồn từ một điểm chung, nhưng hai hệ phái này đã phát triển theo hướng riêng, tạo nên những nét đặc sắc độc đáo. Hãy cùng khám phá những điểm khác biệt thú vị giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông qua bài viết này.

Khái quát về lịch sử hình thành của Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông

Phật Giáo có một lịch sử phát triển và hình thành phong phú trong hơn 2000 năm qua. Từ một hệ tư tưởng thống nhất ban đầu, Đạo Phật đã trở nên phong phú hơn với nhiều tư tưởng, giáo lý và các tông phái khác nhau.

Trong số vô vàn giáo phái của Phật Giáo, hai hệ phái nổi tiếng và có số tín đồ đông đảo nhất là Phật Giáo Nam Tông (Tiểu thừa) và Phật Giáo Bắc Tông (Đại thừa). Đây là hai hệ phái đầu tiên được hình thành sau khi Đức Phật nhập Niết Bàn.

Trước khi đi vào tìm hiểu về sự khác biệt giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta cùng tìm hiểu về lịch sử hình thành của hai tông phái này. Điều này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc và đặc điểm riêng biệt của từng hệ phái.

Sau khi Đức Phật tạ thế, Phật Giáo đã chia thành hai phái chính là Đại chúng bộ và Thượng Tọa Trưởng Lão bộ (đây chính là tiền thân của Phật Giáo Bắc Tông và Nam Tông ngày nay). Sự phân chia này không phải do những mâu thuẫn về lợi ích hay địa vị, mà chủ yếu là do sự khác biệt trong quan điểm giáo lý và giới luật.

Phái Thượng Tọa Trưởng Lão bộ chủ trương bảo thủ Kinh-Luật-Luận trong quá trình hành đạo. Trong khi đó, phái Đại Chúng bộ tập trung vào sự canh tân và sử dụng Kinh-Luật-Luận một cách linh hoạt, tùy thuộc vào điều kiện và trình độ của chúng sinh.

Sau Đại hội tập kết kinh điển lần thứ IV của Phật Giáo, hai phái này chính thức được hình thành. Về sau, khi phái Đại Chúng bộ phát triển mạnh mẽ, người ta đã dùng Đại thừa (Đại Chúng bộ) và Tiểu thừa (Thượng Tọa Trưởng Lão bộ) để gọi hai giáo phái này.

Cụ thể, Đại thừa và Tiểu thừa ở đây có thể hiểu là cỗ xe lớn và cỗ xe nhỏ, tượng trưng cho khả năng chở đựoc nhiều người hoặc ít người.

Phật Giáo Nam Tông

Phật Giáo Nam Tông (hay còn gọi là Phật Giáo Tiểu thừa, Phật Giáo nguyên thủy) tuân theo quan điểm hành đạo nguyên thủy. Ngày nay, tông phái này được gọi là Phật Giáo Nam Tông vì trong quá trình truyền bá đạo Phật từ Ấn Độ sang các quốc gia lân cận, các nhà truyền giáo của phái Thượng Tọa Trưởng Lão bộ đã chọn hướng Nam làm điểm đến.

Ngoài Phật Giáo Nam Tông, trong hệ phái này còn có những tông phái nhỏ khác như Luật Tông và Câu Xá Tông.

Phật Giáo Bắc Tông

Phật Giáo Bắc Tông (Đại thừa) mang trong mình tinh thần cải tiến trong hành đạo. Khác với những người truyền giáo Nam Tông, những người truyền giáo Bắc Tông đã chọn hướng Bắc để truyền bá đạo Phật.

Trong Phật Giáo Bắc Tông, cũng có nhiều tông phái khác nhau như Hoa Nghiêm Tông, Tịnh Độ Tông, Mật Tông và Thiền Tông.

Phân biệt sự khác biệt giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông

Qua nghiên cứu và tìm hiểu về lịch sử hình thành và quá trình phát triển của Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta có thể nhận thấy những điểm khác biệt thú vị sau đây:

Về mặt giáo pháp

Về giáo thuyết, Phật Giáo Nam Tông khác biệt với Bắc Tông ở quan điểm Hữu và Vô. Phật Giáo Nam Tông hành pháp theo chủ trương “hữu luận” hay “chấp hữu”, có nghĩa là trên thế gian này, mọi vật đều có một cách tồn tại tương đối, không thể nói là hoàn toàn không tồn tại.

Trong khi đó, Phật Giáo Bắc Tông chủ trương theo giáo thuyết “không luận” hay “chấp không”. Tức là, mọi vật rất có thể tồn tại nhưng thực ra lại là không có thực tại, chỉ là những hiện tượng tưởng tượng, hư không.

Về hệ tư tưởng

Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông khác nhau về quan niệm về sinh tử luân hồi và Niết Bàn. Phật Giáo Nam Tông cho rằng chỉ khi chúng sinh thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử thì mới thực sự chứng ngộ Niết Bàn một cách hoàn toàn.

Ngược lại, Bắc Tông cho rằng giải thoát khỏi luân hồi sinh tử và chứng ngộ Niết Bàn không phải là hai phạm trù riêng biệt, mà có mối liên kết vô hình. Nếu chúng sinh biết tu dưỡng đúng cách, họ sẽ đạt được cảnh giới Niết Bàn trong quá trình tồn tại.

Về mặt văn hóa

Dù cả Nam Tông và Bắc Tông đều xuất phát từ Ấn Độ, nhưng do trải qua quá trình phát triển ở hướng hoàn toàn trái ngược nhau, chúng đã chịu ảnh hưởng của các nền văn hóa khác nhau.

Phật Giáo Nam Tông truyền đến các quốc gia nằm ở phía Nam, và do đó, các quốc gia này chịu nhiều ảnh hưởng và tiếp thu văn hóa Ấn Độ. Phật Giáo Nam Tông phát triển và tồn tại như một gốc của văn hóa và tôn giáo ở những quốc gia này.

Trong khi đó, Phật Giáo Bắc Tông, khi di chuyển đến các quốc gia phía Bắc, đã chịu một ít ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa. Sự kết hợp của hai nền văn hóa đã tạo ra sự đa dạng trong tư tưởng và hành vi của Phật Giáo Bắc Tông.

Về việc thờ cúng

Phật Giáo Nam Tông chỉ thờ phụng độc nhất vị Phật Thích Ca và các vị A La Hán. Theo quan niệm của Nam Tông, Thích Ca Mâu Ni cũng là một người bình thường, có những nhu cầu như bất kỳ con người nào. Khác biệt duy nhất là Ngài đã giác ngộ và tìm được hướng giải thoát cho mình. Ngoài Thích Ca, Nam Tông không thờ cúng bất kỳ vị Phật nào khác.

Trong khi đó, Bắc Tông không chỉ thờ Đức Thích Ca Mâu Ni mà còn thờ cúng các vị Phật, Bồ Tát khác. Đức Thích Ca Mâu Ni trong quan niệm Bắc Tông khác với con người thông thường, vì Ngài đã thương xót chúng sinh, nên Ngài hiện diện dưới hình tướng con người để giáo hóa. Các vị Thần, Phật, Bồ Tát là những thực thể giúp sức, mỗi vị đều có công hạnh đặc biệt để cùng Đức Thích Ca độ sanh cho chúng sinh.

Về phương pháp tu hành

Trong Phật Giáo Nam Tông, Phật tử nhấn mạnh việc giải phóng bản thân thông qua nỗ lực cá nhân. Để đạt được điều này, Thiền là con đường để đạt giác ngộ tối thượng. Hầu hết các nhà sư trong Phật Giáo Nam Tông dành thời gian của mình cho tu tập tại tu viện, do đó, tu viện đóng vai trò quan trọng. Trang phục của nhà sư Nam Tông thường có màu vàng và họ duy trì truyền thống khất thực trong cuộc sống hàng ngày.

Phật Giáo Bắc Tông tôn trọng sự tự do và lao động để sinh tồn. Trong sinh hoạt hằng ngày, các đại sư thường khoác trang phục màu nâu. Khi thờ cúng và tiến lễ, họ mặc đạo phục màu vàng và y phục đầy đủ, phủ khắp cơ thể.

Đây chỉ là những điểm khác biệt cơ bản giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông. Hy vọng bài viết đã giúp các bạn hiểu sâu hơn và phân biệt được những nét đặc trưng riêng của hai hệ phái Phật Giáo này.

[Có thể bạn quan tâm: Đại lễ Phật Đản là ngày gì? Ý nghĩa và ngày tổ chức, Đức Phật A Di Đà là ai? Có thật hay không?*]